चन्द्र मगर

चन्द्र मगर

भरिपूर्ण मेरो जंकोट, किन अचेल खाली भा'छ ।
शान्तिको गीत गाउदा'नि, दुनियाको गाली पा'छ ।

थरी थरिका फूल फुलाउने, सिपालु माली भा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, खडेरीको वाली भा'छ ।

अस्तीसम्म ओत लाग्ने, अप्ठ्यारोको पाली भा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, फोहोर फाल्ने नाली भा'छ ।

आफ्नो-पराइ सबै चिन्ने, अरुको सधैं ताली पा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, च्यातिएको चाल्नी भा'छ ।

कवच बनी बाण छल्ने, रुखको डाली भा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, शिकारीको थाली भा'छ ।

जीवन मरणको धरापमा, न्यायको मुली भा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, असत्यको फुली भा'छ ।

खुनै खुनको कुलो बग्दा, खेतालाको फाली भा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, जमिन्दारको हली भा'छ ।

मेरै गीत देश बिउझाउने, समानताको चाली भा'थ्यो
अचेल किन मेरो जंकोट, मुखियाको जाली भा'छ ।

जंकोट-४, रोल्पा / हाल : चीन

[ ... ]

प्रेममा अलपत्र बिचरा वसन्त विष्ट कृति समीक्षा

प्रेममा अलपत्र बिचरा वसन्त विष्ट कृति समीक्षा

आजको समकालिन साहित्यमा गजल विधाले यस्तो स्थान पाएको छ । जो साहित्य लेखनमा रुची राख्छ उसले गजल लेखेकै हुन्छ । गजल नेपाली नभएर उर्दु फारसीबाट आएको भएपनि नेपालमा सारिएको हाँगा फूलबारीमा परिणत भएको छ । गजल उत्पत्ति हुँदा श्रृंगारिक रसलाई उजागर गर्दथ्यो महिला/केटी/प्रमिकासंग गर्ने भलाकुसारी र प्रेम मिश्रित भावनालार्इ गीति तत्व मिसाएर लेख्नु गजल मानिन्थ्यो । आजभोलि गजल प्रेममय मात्र हुँदैनन तापनि गजल सुन्दा वा गाउँदा श्रृंगारिक रसको गजलले अरु गजलकोभन्दा मन तान्छ, ताली खान्छ अनि प्रेममा झापड हान्छ । यस्तै छ बिचरा वसन्त विष्ट अलपत्रको गजल संग्रह पलपलको याद । गजलहरु जस्ता छन् यस संगहमा नाम अति मिलेको छ संग्रहको । २० वटा गजल समावेश भएको गजल संग्रहमा पल पल उनकै यादमा कोरिएका गजलहरु छन् । अति मार्मिक वा मुटु छुने मायाले भरिएका गजलहरु समावेश गरिएका छन् यस गजल संग्रहमा ।
कोकिल कण्ठी स्वरमा गुन्जनु कान थापेर सुन्छु प्रिया
रेशमको धागो बनी बस्नु अजम्बरी माया बुन्छु प्रिया ।

जसमा मायालार्इ रेशमी धागो बनाएर चीरस्थायी बनाउने बाचा गरिएको छ ।
मेरो लागि खुशी फल्ने बसन्तको डाली तिमी
यो जीवनमा सुवास छर्ने सौन्दर्य र लाली तिमी ।
गजलको यस शेरमा दुई अर्थ लाग्ने गरी भाव व्यक्त गरिएको पाइन्छ । बसन्तको डालीभन्दा बसन्त ऋतुको आगमनमा सुवास छर्ने सौन्दर्यलाई सोझो अर्थमा बुझ्न सकिन्छ भने । आफ्नो नाम र प्रेमीकाको काल्पनिक नाम समेटिएको पनि बुझ्न सकिन्छ । यहाँ बाचाका कुराहरु छन्, समर्पणका कुराहरु छन् । आकर्षक शब्द समायोजनका साथ जल कोरिएका छन् । जस्तै :
बाँचुन्जेल तिम्रो तस्वीर यो परेलीबाट हराउदैन
कसमहरु खाएका छौं, अरु कसैलार्इ मन पराउदैन । (गजल ७)
सधैं एउटै बगैंचामा फूल्ने बाचा हाम्रो
ढुकुर जोडि जस्तै डुल्ने बाचा हाम्रो । (गजल ११)
बाचा कसम सम्झेर सानु सातौं जुनी बसिदिउला म
ओठमा आँसु झल्किन्छ भने समुन्द्रमा खसिदिउँला म । (गजल १५)
तिमी आफै भन्छ्यौ भने विष पनि पिउन सक्छु
तिम्रो लागि काँढाको बीचमा पनि जिउन सक्छु । (गजल १७)
सबै प्रेममय छन्, धेरै आशावादी छन्, विचरा बसन्त विष्ट अलपत्रका गजलहरु । ठीकै शेरहरु छन् । पढ्न लायक छन् र गीत गाएमा गेयात्मक शब्दहरु संगठित छन् । यति हुँदाहुदै पनि काफियाको संयोजन गर्दा भने अलि ख्याल राख्नु पर्ने देखिन्छ ।
मेरो पढाइमा व्यक्तिगत रुपमा मन परेको गजल गजल नं. १९ रहेको छ । जसमा प्रेम प्रणयका कुराहरु छन् । जवानीका कुरा छन् । राम र सीता जस्तै बन्ने कुरा छन् तर अन्तमा निमार्णको कुरा पनि छ । उज्यालोको कुरा छ, त्यो उज्यालो सांसारिक उज्यालोको रुपमा बुझ्न सकिन्छ ।
आऊ अब तिम्रो मेरो कहानीको कुरा गरौं ।
जे जति छ अब हाम्रो जवानीको कुरा गरौं ।
पहिलो शेरमा यसरी भाव पोखिएको जसले प्रेम मात्र देखाउछ त्यो पनि वासनात्मक, तर अन्तिम शेरले निमार्णका कुरा गरेको छ ।
कति इच्छा ओझेलमा परिसके आजसम्म, कति तड्पनु रातमा, बरु बिहानीको कुरा गरौं । समग्रमा भन्नुपर्दा रोल्पाली साहित्य त्यसमा पनि गजल विधाले थप उपहार पाएको छ । रोल्पाली साहित्यले प्रकाशनमा निरन्तरता पाएको छ । यस्तै नव स्रष्टाहरु रोल्पाले पाइरह्यो भने रोल्पाको साहित्यिक फूलबारी मौलाउने छ भन्ने आशा गरौं ।
बसन्तजीको पहिलो कृति 'पलपलको याद'लाई अहिलेलाई शुभकामना यसले पलपल नयाँ कृति जन्माओस् । वसन्तजीको साहित्यिक यात्रा भांगिदै जाओस् शुभकामना ।
दामु मर्सिफुल/रोल्पा/२०६६/१०/११

[ ... ]